Systemy OT (Operational Technology), SCADA, ICS i infrastruktura IT są coraz częściej celem ataków, które mogą sparaliżować produkcję, narazić firmę na ogromne straty finansowe i reputacyjne. Poznaj cztery poważne zagrożenia - dowiedz się, jak je rozpoznać i jak się przed nimi skutecznie bronić.
Ransomware - Twoja produkcja cyfrowym zakładnikiem
Ransomware to złośliwe oprogramowanie, które szyfruje dane i żąda okupu za ich odszyfrowanie. Atak może sparaliżować całe przedsiębiorstwo - od biura po linie produkcyjne.
W przemyśle może to oznaczać zatrzymanie produkcji, utratę danych technologicznych i ogromne straty finansowe.
Jak działa ransomware?
- Infekcja - najczęściej przez zainfekowany załącznik e-mail, złośliwy link lub lukę w zabezpieczeniach systemu.
- Szyfrowanie danych - pliki, systemy operacyjne, bazy danych - wszystko zostaje zablokowane.
- Żądanie okupu - cyberprzestępcy żądają zapłaty (często w kryptowalutach) w zamian za klucz deszyfrujący.
- Groźby - brak zapłaty może skutkować trwałą utratą danych lub ich publikacją.
Czerwone flagi, które powinny zwrócić natychmiastową uwagę:
- Nagle niedostępne pliki lub systemy
- Nietypowe rozszerzenia plików (np. .locked, .crypt)
- Spowolnienie działania systemów lub ich całkowity brak reakcji
Przykład:
W 2021 roku firma Colonial Pipeline - operator największego systemu rurociągów paliwowych w USA - padła ofiarą ataku ransomware. Produkcja została zatrzymana na kilka dni, a firma zapłaciła okup w wysokości 4,4 mln dolarów.
Ataki na systemy SCADA – przejęcie kontroli nad automatyką
Systemy SCADA/ICS sterujące produkcją są celem ataków, które mogą prowadzić do manipulacji parametrami technologicznymi, awarii maszyn, a nawet fizycznego uszkodzenia infrastruktury.
Jak przebiega atak?
- Atakujący zbiera informacje o infrastrukturze zakładu: topologia sieci OT/IT, urządzenia i oprogramowanie, luki w zabezpieczeniach np. nieaktualne firmware.
- Uzyskanie dostępu - najczęstsze wektory ataku to urządzenia USB podłączone do sieci OT, luki w zabezpieczeniach zdalnego dostępu np. VPN.
- Ruch boczny i eskalacja - przejęcie kontroli nad kolejnymi komponentami SCADA, możliwość zainstalowania złośliwego oprogramowania np. ransomware.
- Atak właściwy, który w zależności od celu, atak może obejmować np. zmianę parametrów sterowania (np. temperatury, ciśnienia), wyłączenie alarmów i systemów bezpieczeństwa, zatrzymanie produkcji lub uszkodzenie sprzętu.
- Ukrycie śladów np. poprzez usunięcie logów systemowych.
Czerwone flagi, które powinny zwrócić natychmiastową uwagę:
- Niezaplanowane zmiany parametrów technologicznych np. nagłe zmiany temperatury, ciśnienia, przepływu, bez interwencji operatora.
- Wyłączenie lub brak reakcji systemów alarmowych, brak sygnałów ostrzegawczych na interfejsach HMI.
- Logowania z nietypowych lokalizacji lub w nietypowych godzinach.
- Znikające lub zmodyfikowane logi systemowe.
- Nieoczekiwane restarty lub zawieszanie się urządzeń SCADA.
- Interfejsy HMI działają wolno lub nie pokazują aktualnych danych.
Przykład:
Słynny atak Stuxnet (2009–2010) zainfekował irańskie wirówki do wzbogacania uranu, manipulując parametrami pracy i niszcząc sprzęt. To pierwszy znany przypadek cyberataku, który spowodował fizyczne zniszczenia w środowisku przemysłowym.
Phishing – podstępne wiadomości, które mogą zatrzymać produkcję
Phishing to technika socjotechniczna, w której cyberprzestępcy podszywają się pod zaufane źródła, by wyłudzić dane logowania lub zainfekować systemy. W przemyśle może to prowadzić do przejęcia dostępu do systemów SCADA/ICS.
Typowy scenariusz phishingu:
- Cyberprzestępcy zbierają informacje o firmie m.in. o dostawcach i partnerach, pod których mogą się podszyć.
- Atakujący tworzy e-mail, który wygląda np. jak wiadomość od dostawcy z fakturą lub prośba od działu IT, w której znajduje się zainfekowany plik lub link do fałszywej strony.
- Po kliknięciu atakujący uzyskuje dostęp do systemu, może przemieszczać się po sieci OT, instalować malware, ransomware lub szpiegować dane.
Najczęstsze sygnały ostrzegawcze phishingu:
- Nieoczekiwane wiadomości od „znanych” nadawców
- Pilne wezwania do działania np. „Twoje konto zostanie zablokowane”
- Linki prowadzące do dziwnych lub nieznanych domen
- Załączniki o nietypowych rozszerzeniach
- Prośby o dane logowania lub dostęp do systemów
- Adres e-mail niezgodny z nazwą firmy np. [email protected] zamiast [email protected]
- Fałszywe podpisy i logotypy, wyglądające „prawie” jak oryginalne
Przykład:
W 2020 roku pracownik firmy Honda kliknął w zainfekowany link, co doprowadziło do rozprzestrzenienia ransomware w zakładach produkcyjnych. Produkcja została zatrzymana w kilku fabrykach na całym świecie.
DDoS – cyfrowe przeciążenie systemów
Ataki typu DDoS polegają na zasypaniu systemu ogromną ilością żądań, co prowadzi do jego przeciążenia i niedostępności. W środowisku przemysłowym może to oznaczać utratę kontroli nad urządzeniami i zatrzymanie produkcji.
Przebieg ataku typu DDoS:
- Atakujący infekuje tysiące urządzeń, tworząc tzw. botnet.
- Wybór celu np. serwer SCADA/ICS, brama komunikacyjna między OT a IT, interfejs HMI dostępny zdalnie, serwer VPN.
- Botnet zaczyna masowo wysyłać żądania do wybranego celu np. HTTP, DNS, TCP/UDP, zapytania o dane, logowania, połączenia.
- Następuje przeciążenie systemu: interfejsy HMI przestają odpowiadać, komunikacja z urządzeniami PLC zostaje zakłócona, operatorzy tracą dostęp do danych i sterowania.
Czerwone flagi:
- Nagłe spowolnienie działania interfejsów HMI
- Brak komunikacji z urządzeniami PLC
- Niedostępność serwerów SCADA/ICS
- Wzrost liczby połączeń z nieznanych adresów IP
Przykład:
W 2019 roku niemiecka firma BASF doświadczyła ataku DDoS, który zakłócił komunikację między systemami produkcyjnymi a centralą. Choć atak nie spowodował trwałych szkód, ujawnił poważne luki w zabezpieczeniach.
Jak się chronić przed cyberzagrożeniami w przemyśle?
Oto zbiór rekomendacji dla czterech powyższych typów ataków:
- Segmentacja sieci IT/OT – ogranicza rozprzestrzenianie się infekcji
- Regularne aktualizacje i łatki – eliminują znane luki
- Backup danych offline – umożliwia szybkie przywrócenie systemów
- Monitoring i analiza ruchu sieciowego – pozwala wykrywać anomalie
- Szkolenia z cyberhigieny – zwiększają świadomość personelu
- Kontrola dostępu i MFA – ograniczają ryzyko nieautoryzowanego logowania
- Weryfikacja źródeł wiadomości i linków – chroni przed phishingiem
- Systemy ochrony przed DDoS – zapobiegają przeciążeniom
Cyberzagrożenia w przemyśle to nie tylko problem IT – to wyzwanie dla całej organizacji. Kluczem do bezpieczeństwa jest świadomość, edukacja, segmentacja sieci oraz szybka reakcja na incydenty. JSW IT Systems wspiera przemysł w budowaniu odpornych i bezpiecznych środowisk OT/IT – bo cyberbezpieczeństwo to fundament nowoczesnej produkcji.
